اختلال دوقطبی در دوران بارداری
آیا دچار اختلال دوقطبی هستید و قصد دارید باردار شوید یا در حال حاضر باردار هستید؟ شاید هم دوست ندارید با این اختلالی که دارید، باردار شوید. در هر صورت لازم است در مورد خطرها و مزیت های داروهای درمان اختلال دوقطبی و همچنین چگونگی پیشگیری از بارداری با روانپزشک و با متخصص زنان و زایمان صحبت کنید. برای برخی از زنان، آمپول ضدبارداری که هر چند ماه یک بار لازم است تزریق شود، بهترین گزینه خواهد بود.
در صورتی که دچار اختلال دوقطبی هستید و ناخواسته باردار شده اید، باید بدانید که قطع ناگهانی داروها ممکن است به شما و فرزندی که در داخل شکم دارید، آسیب برساند.
عوارض اختلال دوقطبی در بارداری
مطالعه های اندکی در مورد رابطه اختلال دوقطبی و بارداری انجام شده است و به همین دلیل اطلاعات کافی در مورد خطرهای اختلال دوقطبی درمان نشده یا خطرها و مزیت های مصرف داروها در دوران بارداری وجود ندارد. همچنین عواملی که منجر به عود این بیماری در دوران بارداری می شوند، به طور کامل مشخص نیستند.
آنچه که مشخص است این است که اختلال دوقطبی در دوران بارداری شدیدتر می شود. احتمال بستری شدن زنان باردار یا زنانی که به تازگی زایمان کرده اند، در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی هفت برابر بیشتر از افرادی است که دچار این اختلال نیستند.
اختلال دو قطبی در دوران بارداری
این باور وجود دارد که بارداری ممکن است اثر محافظتی برای زنان مبتلا به اختلال دوقطبی داشته باشد؛ اما مطالعه ای که بر روی 89 زن در دوران بارداری و یک سال پس از زایمان آن ها انجام گرفت، این باور را زیر سؤال برد. این زنان با قطع داروهایی که برای کنترل اختلال دوقطبی مصرف می کردند، از شش ماه قبل از بارداری تا 12 هفته پس از آن، با موارد زیر مواجه شدند:
• دو برابر شدن خطر عود
• خطر عود 50 درصدی در عرض دو هفته، در صورت قطع ناگهانی داروها
• علایم اختلال دوقطبی در 40 درصد از دوران بارداری یا بیش از چهار بار، در زنانی که به مصرف داروهای خود ادامه دادند.
داروهای دو قطبی در دوران بارداری
برخی از زنان به مصرف داروهای اختلال دو قطبی ادامه می دهند و نوزادان سالمی هم به دنیا می آورند. با این وجود، برخی از داروهای درمان اختلال دوقطبی خطر به وجود آمدن نقص های مادرزادی را در سه ماهه اول بارداری افزایش می دهد. این نقص ها عبارتند از:
• نقص لوله عصبی
• نقص های قلبی
• تأخیر در رشد یا مشکلات عصبی رفتاری
کاری که شما باید انجام دهید این است که این خطرها را در مقابل خطرهای اختلال دوقطبی درمان نشده بسنجید.
به عنوان نمونه، برخی از مطالعات نشان می دهند که افسردگی درمان نشده با وزن کم نوزاد در هنگام تولد یا با اثرات منفی احتمالی بر رشد ساختارهای مغزی در نوزاد مرتبط است. همچنین علایم خلقی می توانند منجر به رفتارهایی چون رفتارهای زیر شوند و به نوزاد آسیب بزنند:
• مراقبت های ضعیف در دوران بارداری
• تغذیه نامناسب
• افزایش مصرف الکل یا دخانیات
• استرس و مشکلاتی که در زمینه دلبستگی به وجود می آید.
برای برخی از زنان، خطر قطع مصرف یک دارو می تواند بیشتر از خطرهای احتمالی (یا ناشناخته) ادامه مصرف آن باشد؛ بنابراین، پزشک شما ممکن است قطع مصرف برخی از داروها و ادامه مصرف برخی دیگر را به شما توصیه کند. روان پزشکان متخصص در زمینه سلامت زنان در بیشتر مواقع توصیه می کنند که مصرف برخی از داروهای مربوط به سلامت روان، همراه با انجام آزمایش های منظم برای بررسی سلامت جنین، ادامه یابد. در هر صورت، فراموش نکنید که هرگز نباید بدون مشورت با پزشک، مصرف داروها را قطع کنید. حتی در صورتی که بارداری شما ناخواسته و بدون برنامه ریزی قبلی بود، خطر قطع ناگهانی داروها ممکن است از فواید آن بیشتر باشد.
داروهای تثبیت کنند خلق
مصرف چند داروی تثبیت کننده خلق می تواند خطرهای بیشتری نسبت به مصرف یک دارو داشته باشد. به دلیل خطر نادری که مصرف لیتیوم برای نوع خاصی از نقص قلبی دارد، این دارو در طول سه ماهه اول بارداری توصیه نمی شود، مگر آنکه مزایای مصرف آن خیلی بیشتر از خطرهایی باشد که مصرف آن در پی خواهد داشت. با این حال، لیتیوم ممکن است نسبت به برخی از داروهای ضد تشنج، انتخاب مطمئن تری باشد و اگر مصرف آن پس از زایمان ادامه یابد، می تواند عود بیماری را از 50% به 10% کاهش دهد.
برای کاهش خطرهایی که مصرف لیتیوم به دنبال دارد، شما و فرزندتان باید:
• مقدار زیادی آب بنوشید و مصرف طبیعی نمک را حفظ کنید تا از میزان سمی بودن لیتیوم بکاهید.
• سطح لیتیوم بدن خود را به طور مرتب آزمایش کنید.
• در صورتی که همزمان با شیردهی، لیتیوم مصرف می کنید، باید سطح لیتیوم، هورمون تیروئید و عملکرد کلیه نوزادتان بلافاصله پس از تولد، در سن 4-6 هفتگی و سپس هر 8- 12 هفته یکبار توسط پزشک اطفال بررسی شود.
هم والپروات (دپاکوت) و هم کاربامازپین (تگرتول) در سه ماهه اول بارداری ممکن است منجر به نقص های مادرزادی مانند نقص لوله عصبی شده و بر شکل گیری مغز و نخاع تأثیر بگذارند (به همین دلیل مصرف ویتامین های مناسب دوران بارداری از جمله فولیک اسید ضروری است). بسیاری از متخصصان بر این عقیده هستند که مصرف این داروها باید حداقل در سه ماهه اول بارداری متوقف شده و با داروهای دیگر جایگزین شوند.
در مورد ایمن بودن داروهای ضد تشنج جدیدتر، اطلاعات کمتری در دسترس است. با این حال، لاموتریژین (لامیکتال) می تواند یک جایگزین خوب برای برخی از زنان باشد.
اختلال دو قطبی در دوران بارداری
داروهای ضد روان پریشی
داروهای ضد روان پریشی را می توان در طول درمان حاد شیدایی، به ویژه برای کنترل هزیان یا توهم استفاه کرد. برای از داروهای این خانواده هم در خط مقدم درمان افسردگی حاد دو قطبی قرار دارند. نمونه هایی از آنتی سایکوتیک های جدید تر عبارتند از:
• آریپیپرازول (آبیلیفای)
• کاریپرازین (ورایلار)
• لورازیدون (لاتودا)
• اولانزاپین (زیپرکسا)
• اولانزاپین/سامیدورفان (لیبالوی)
• کوئتیاپین (سروکوئل)
• ریسپریدون (ریسپردال)
• زیپراسیدون (گئودون)
ممکن است پزشک شما پیشنهاد دهد که داروی خود را در دوران بارداری به یک آنتی سایکوتیک نسل قدیمی مانند هالوپریدول (هالدول) تغییر دهید. همچنین زمانی که با قطع مصرف داروهای تثبیت کننده خلق، علایم بیماری شما بازگردد، مصرف این دارو می تواند ایده خوبی باشد.
داروهای ضد افسردگی
اطلاعات کمی در مورد اثرات داروهای ضد افسردگی بر اختلال دوقطبی و بارداری وجود دارد. اگر از داروهای ضد افسردگی استفاده می کنید، پزشک باید شما را هنگام تغییر خلق یا هر چند وقت یک بار از نزدیک تحت نظر قرار دهد. بهتر است بدانید که مصرف این داروها و به ویژه زمانی که داروهای تثبیت کننده خلق متوقف شده باشند، ممکن است خطر ابتلا به شیدایی را افزیش دهند.
درمان با الکتروشوک (ECT) در دوران بارداری
این روش درمانی یکی از ایمن ترین گزینه های درمانی در دوران بارداری است و می تواند اثر درمانی برای اختلال های خلقی داشته باشد. در دوران بارداری، این نوع درمان عوارض کمی دارد. با این حال، برای کاهش خطرات، پزشک شما ممکن است کارهای زیر را انجام دهد:
• در طول انجام ECT ضربان قلب و سطح اکسیژن نوزاد را کنترل کند.
• برای کاهش خطر نارسایی معده یا التهاب ریه در طول ECT، مصرف داروهای ضد اسید معده یا قرار دادن لوله راه هوایی (انتوباسیون) را به شما پیشنهاد دهد.
• برای کمک به جلوگیری از انقباض های زودرس، شما را به داشتن تغذیه خوب و نوشیدن آب فراوان تشویق کند.
و سخن آخر این که هر کاری لازم است برای ورزش کردن و کنترل استرس خود انجام دهید و برنامه مشخصی برای زندگی خود داشته باشید. این کارها به شما کمک خواهند کرد تا خواب خوبی داشته و تغییرهای سریع در خلق و خو کاهش یابد. مثل همیشه روان درمانی هم می تواند کمک بزرگی باشد.