بارداری در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی

اختلال دوقطبی که در گذشته اختلال افسردگی شیدایی نامیده می شد، یکی از سخت ترین بیماری های روانی برای درمان است. افراد مبتلا به این اختلال، تغییرات خلقی قابل توجهی دارند که شامل دوره شیدایی (اوج سرخوشی) و افسردگی (ناامیدی) می شود.

این افراد ممکن است برای تجربه تغییرات مهم زندگی، از جمله بارداری، تردید داشته باشند. داشتن اختلال دوقطبی به این معنی نیست که نمی توانید یا نباید بچه دار بشوید؛ اما به این معنی است که باید مزایا و معایب مرتبط با بارداری را بسنجید و با همسر و پزشک خود در این رابطه مشورت کنید.

در صورتی که مبتلا به اختلال دوقطبی هستید و قصد بارداری دارید، باید شما و پزشکتان، افزون بر خطرات بالقوه ای که این اختلال برای فرزند شما دارد، موارد زیر را هم در نظر بگیرید:

• میزان کنترل اختلال دوقطبی

• داروهایی که در حال حاضر مصرف می کنید

• شدت علایمی که دارید

بارداری با اختلال دو قطبی

تأثیر بارداری بر سلامت روان

در دوران بارداری تغییرات هورمونی ایجاد می شود که می تواند بر خلق و خوی شما تأثیر بگذارد. برخی از روزها ممکن است احساس کنید که بالای ابرها هستید و در برخی دیگر از روزها ممکن است کج خلق شده و احساس افسردگی داشته باشید. به احتمال زیاد، زنان باردار خودشان متوجه این موضوع می شوند.

به دلیل این تغییر در هورمون ها، علایم مربوط به مشکلات روانی از جمله اختلال دوقطبی، در دوران بارداری برجسته تر می شوند و اگر درمان نشود، خطر بیشتری را به همراه خواهد داشت.

کنترل اختلال دوقطبی در دوران بارداری

با در نظر گرفتن اختلال دوقطبی و جنینی که در حال رشد است، بزرگترین دغدغه این دوران، دارویی است که برای کنترل بیماری مصرف می شود. داروهای تثبیت کننده خلق و خو مانند دی والپروئکس سدیم (دپاکوت) یا لیتیوم (اسکالیت)، ممکن است برای جنین خطرناک باشند.

با این حال، اثرات دقیق این داروها مشخص نیست. یک مطالعه اخیر نشان می دهد که لیتیوم، به ویژه زمانی که در سه ماهه اول بارداری مصرف شود، ممکن است خطر ناهنجاری های قلبی را در جنین افزایش دهد. این مطالعه گزارش داده است که از 663 نوزادی که در معرض این دارو قرار گرفته بودند، 16 نوزاد به این ناهنجاری ها مبتلا شده اند.

همچنین مطالعه های دیگری که انجام یافته است، نشان می دهند که مصرف والپروات در دوران بارداری ممکن است خطر نقص های عصبی را در نوزادان افزایش دهد؛ اما در بسیاری از موارد، این نقایص تا 12 ماهگی نوزادان برطرف می شوند. افرادی که این مطالعه را انجام داده اند، خاطر نشان کرده اند که داده هایی که با آن ها کار کرده اند، کیفیت پایینی داشته اند و نیاز به مطالعه های بیشتری وجود دارد.

در حالت کلی، می توان گفت داروهای درمان اختلال دوقطبی بر رشد جنین تأثیر می گذارند. سایر داروهای مورد استفاده در درمان اختلال دوقطبی هم ممکن است برای جنین مضر باشند. این داروها عبارتند از:

• داروهای ضد اضطراب

• داروهای ضد افسردگی

• داروهای ضد روان پریشی

برای کمک به سلامت جنین، باید پزشک زنان و زایمان خود را در مورد تمام داروهایی که برای کنترل اختلال دوقطبی مصرف می کنید، مطلع کنید. خود شما، پزشک معالج شما و متخصص زنان و زایمان شما، در مورد قطع مصرف داروها در دوران بارداری و استفاده از روش هایی مانند خودمراقبتی و روان درمانی، تصمیم خواهید گرفت. از طرف دیگر، ادامه درمان اختلال دوقطبی در دوران بارداری هم ممکن است خطر عود بیماری را کاهش دهد. تیم پزشکی شما کمک خواهد کرد تا فواید و خطرهای قطع دارو ها را در دوران بارداری ارزیابی کنید.

تأثیر اختلالات خلقی بر جنین

چگونگی تأثیر اختلال دوقطبی بر رشد جنین مشخص نیست. این احتمال وجود دارد که اختلال دوقطبی از مادر به فرزند منتقل شود؛ اما این مورد از دغدغه های اصلی در دوران بارداری نیست. دانشمندان هنوز در حال بررسی رابطه ژنتیک و اختلال دوقطبی هستند.

اختلال دو قطبی و دوران پس از زایمان

افزون بر نگرانی هایی که اختلال دوقطبی در دوران بارداری به وجود می آورد، این اختلال پس از زایمان هم خطرهایی برای سلامت مادر و نوزاد به همراه خواهد داشت. اختلال دوقطبی، خطر ابتلا به روان پریشی پس از زایمان را افزایش می دهد. علایم این بیماری ممکن است با افسردگی پس از زایمان اشتباه گرفته شود. افسردگی پس از زایمان یک بیماری روانی رایج است که بسیاری از زنان پس از زایمان آن را تجربه می کنند و ارتباطی با اختلال دوقطبی ندارد.

روان پریشی پس از زایمان یک بیماری نادر اما جدی است که از هر 1000 زن، یک نفر را مبتلا می کند و نیاز به درمان فوری دارد. علایم این بیماری شامل افسردگی یا شیدایی شدید است که در عرض دو تا سه روز پس از زایمان شروع می شود. توهم و هزیان هم در این نوع بیماری شایع است. ابتلا به روان پریشی پس از زایمان می تواند برای مادر و نوزاد بسیار خطرناک باشد.
از طرف دیگر، شیردهی هم چالش هایی را برای مادران مبتلا به اختلال دوقطبی به وجود می آورد. یکی از این چالش ها، نگرانی در مورد انتقال برخی داروها از مادر به نوزاد به واسطه شیردهی است. اگرچه این احتمال وجود دارد که داروهای ضد افسردگی، خطری را برای نوزاد نداشته باشند؛ اما داروهای ضد روان پریشی می توانند خطرناک باشند. همچنین شیردهی می تواند خواب مادر را که برای جلوگیری از عود بیماری دوقطبی ضروری است، مختل کند.

بارداری با اختلال دو قطبی

سخن آخر

در صورتی که به بیماری اختلال دوقطبی مبتلا هستید و قصد بارداری دارید، سعی کنید با کمک پزشک خود، از قبل برای بارداری خود برنامه ریزی دقیقی داشته باشید. این کار باعث خواهد شد تا برنامه ای را برای ایمن نگه داشتن خود و فرزندتان تهیه کنید که می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تعویض داروها

• قطع کامل داروها

• مصرف مکمل های غذایی

• انجام کارهایی در جهت مراقبت از خود، مانند داشتن خواب کافی

همچنن ممکن است موارد زیر را هم در نظر بگیرید:

• درمان با الکتروشوک (ECT)

• ورزش منظم برای افزایش سروتونین (هورمون “احساس خوب”)

• گفتار درمانی

• درمان شناختی رفتاری

• عضویت در گروه های حمایتی

• مصرف غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 مانند دانه کتان و ماهی های کم جیوه (چند بار در هفته)

• مصرف غذاهای گیاهی

فراموش نکنید که بارداری زنانی که دچار اختلال دوقطبی هستند، می تواند بی خطر باشد؛ اما باید تا جای ممکن با برنامه ریزی همراه باشد.

اختلال دوقطبی در دوران بارداری

• آیا طب سوزنی می تواند علائم بارداری را درمان کند؟
• عکس رنگی رحم
• هیستروسالپنگوگرافی چیست؟
• بارداری با اختلال دو قطبی