جراحی بارداری خارج رحمی چگونه است؟
بارداری خارج رحمی به حاملگی در خارج از محیط رحم گفته می شود. هدف از جراحی پایان دادن به بارداری و برداشتن بافت آن است. در بیشتر موارد، بارداری های خارج رحمی در یکی از لوله های فالوپ رخ می دهد، لوله های فالوپ تخمدان ها را به رحم متصل می کنند. به ندرت ممکن است تخمک بارور شده در دهانه رحم، تخمدان، حفره شکمی یا اسکار سزارین قبلی رشد کند.
از آن جا که این بارداری به صورت طبیعی پیش نمی رود و می تواند باعث باز شدن (پارگی) و آسیب عضو شود، بلافاصله پس از تشخیص به درمان دارویی یا جراحی نیاز است.
اگرچه مدیریت کلی انواع بارداری های خارج رحمی مشابه است، ولی تمرکز این مقاله بر درمان جراحی حاملگی های خارج از رحمی است که در لوله فالوپ ایجاد می شوند (بارداری لوله ای).
جراحی بارداری خارج از رحم چیست؟
جراحی بارداری خارج رحمی توسط متخصص زنان و زایمان (OB/GYN) تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. این جراحی معمولا برنامه ریزی شده است، اما ممکن است به دلیلی اورژانسی انجام شود. جراح در طول جراحی حاملگی خارج از رحم، یکی از دو روش زیر را انجام می دهد:
– سالپنژکتومی (برداشتن بخش آسیب دیده لوله): جراحی برداشتن بافت حاملگی همراه با یکی از لوله های فالوپ یا هر دوی آن ها.
– سالپنگوستومی (ایجاد برش روی بخش آسیب دیده لوله): جراحی برداشتن بافت حاملگی، همراه با ترمیم لوله های فالوپ.
جراحی بارداری خارج رحمی
این تصمیم به عوامل متعددی از جمله وضعیت لوله، اندازه و محل بافت حاملگی، وجود خونریزی و ترجیح جراح بستگی دارد. به طور ویژه جراحی سالپنژکتومی (به جای سالپنگوستومی) برای موارد زیر توصیه می شود:
– پارگی یا آسیب دیدگی شدید لوله فالوپ
– حاملگی خارج رحمی بزرگ
– خونریزی کنترل نشده
یکی دیگر از عواملی که هنگام تصمیم گیری بین دو جراحی مورد توجه قرار می گیرد، تصمیم بیمار برای داشتن فرزندان بیشتر در آینده است. اگر بیمار دیگر قصد باردار شدن نداشته باشد و بخواهد عقیم شود، می تواند سالپنژکتومی را انتخاب کند. در این مورد، جراح ممکن است هر دو لوله فالوپ را در طول عمل جراحی بر دارد، این جراحی با عنوان سالپنژکتومی دوطرفه شناخته می‌شود.
افرادی که برای بارداری های آینده خود لقاح آزمایشگاهی (IVF) را در نظر گرفته باشند نیز می توانند جراحی سالپنژکتومی را انتخاب کنند.
از سوی دیگر، برای مادرانی که تمایل به باردار شدن در آینده دارند (نه از طریق IVF)، حفظ لوله فالوپ و سالم ماندن آن بسیار اهمیت دارد.
البته نتایج باروری در آینده با انجام هر دو روش سالپنژکتومی یا سالپنگوستومی، در صورت سالم بودن یک لوله فالوپ، مشابه است.
رویکردهای جراحی بارداری خارج رحمی
جراحی بارداری خارج رحمی به یکی از دو روش زیر انجام می شود:
– لاپاراتومی (جراحی باز)، در این روش از جراحی برش بزرگی در پوست شکم ایجاد می‌شود تا بافت بارداری برداشته شود. دوران بستری در این عمل 1 تا 5 روز است.
– جراحی لاپاراسکوپی، در این روش برش های بسیار کوچکی در شکم ایجاد شده و وسیله ای نازک و انعطاف پذیر (لاپاراسکوپ که دوربینی به آن متصل است) برای برداشتن تخمک از رحم وارد بدن می شود. در این جراحی بیمار می تواند همان روز به خانه برود.
جراحی لاپاراسکوپی در مقایسه با لاپاراتومی ایمن‌تر و بهبودی آن سریع تر است. به همین دلیل لاپاراسکوپی درمان جراحی ترجیحی یا استاندارد طلایی برای بارداری های خارج از رحم است.
البته در شرایط اورژانسی ممکن است نیاز به جراحی لاپاراتومی باشد، مانند مواردی که بیمار خونریزی داخلی شدید داشته باشد یا بافت اسکار بزرگ باشد.
موارد منع جراحی بارداری خارج رحمی
برخی از شرایط پزشکی، مانند بیماری های زمینه ای قلبی یا ریوی، می تواند خطر عوارض را در طول جراحی افزایش دهد. در این موارد مزایا و معایب جراحی باید قبل از اقدام به دقت سنجیده شود.
خطرات احتمالی جراحی بارداری خارج رحمی
عوارض مرتبط با جراحی بارداری خارج از رحم، افزون بر خطرات کلی عمل (عفونت، خونریزی و مشکلات بیهوشی)، شامل موارد زیر است:
– تشکیل بافت اسکار (چسبندگی)
– آسیب به اندام های مجاور مانند مثانه یا روده
یکی دیگر از خطرات جراحی بارداری خارج رحمی، باقی ماندن بافت حاملگی است. اگرچه این مورد تنها در جراحی سالپینگوستومی نگران کننده است.
هدف از جراحی بارداری خارج رحمی
هدف از جراحی بارداری خارج از رحم، برداشتن جنین قبل از بزرگ تر شدن آن است. در این شرایط پیشرفت بارداری باعث عوارض احتمالی تهدید کننده زندگی مانند خونریزی داخلی یا سپسیس (عفونت خون) می شود.
با این حال آخرین روش درمانی برای بارداری خارج از رحم جراحی است و مدیریت دارویی با متوترکسات، اولین انتخاب درمانی محسوب می شود.
در موارد زیر جراحی بارداری خارج رحمی لازم است:
– علائم حیاتی ناپایدار (مانند فشار خون پایین و ضربان قلب بالا)
– پارگی لوله فالوپ
– درمان ناموفق یا غیرممکن با متوترکسات
برخی از زنان به دلیل حساسیت به دارو، شیردهی یا ابتلا به بیماری های کلیوی و کبدی، نمی توانند متوترکسات مصرف کنند.