جفت چه کار می‌کند و شرایط نرمالش چیست؟
جفت در حین دوران بارداری نقش مهمی ایفا می‌کند. اگر باردار هستید، ممکن است با خودتان فکر کنید که جفت چیست و چه عواملی می‌تواند روی آن تاثیر بگذارد. بیایید با هم حقایقی را در مورد این ارگان مهم جنین بررسی کنیم.
جفت چه کار می‌کند؟
جفت، ارگانی است که در حین بارداری در رحم‌تان شکل می‌گیرد. این ساختار، برای جنین در حال رشد اکسیژن و مواد مغذی فراهم می‌سازد و زائدات را از خون جنین پاک می‌کند. جفت به دیوارۀ رحم‌تان می‌چسبد و بند ناف جنین هم به آن متصل است. این ارگان اغلب در بالای رحم، به کناره‌ها، جلو یا پشت رحم می‌چسبد. اما در مواردی نادر، ممکن است جفت در قسمت پایینی رحم می‌چسبد که به آن جفت سرراهی (placenta previa) گفته می‌شود.
چه عواملی بر سلامت جفت تاثیرگذار است؟
عوامل متعددی می‌تواند در حین بارداری بر سلامت جفت تاثیر بگذارد؛ برخی از آن‌ها قابل اصلاح هستند و برخی دیگر نه. برای نمونه:
سن مادر
برخی مشکلات مرتبط با جفت در زنان سن‌دارتر، خصوصا آن‌هایی که بعد از 40 سالگی باردار می‌شوند، شایع‌تر است.
پاره شدن زودرس کیسۀ آب
در حین بارداری، جنین در میان غشایی مملو از مایع احاطه و محافظت می‌شود که کیسۀ آمنیوتیک نام دارد. اگر قبل از شروع زایمان، این کیسه نشت کند یا پاره شود، احتمال بروز برخی مشکلات مرتبط با جفت افزایش می‌یابد.
فشار خون بالا
فشار خون بالا می‌تواند روی جفت تاثیرگذار باشد.
بارداری دوقلو یا چندقلو
اگر دوقلو یا چندقلو باردار باشید، احتمال بروز برخی مشکلات مرتبط با جفت در شما بیشتر می‌شود.
اختلالات لختگی خون
ابتلا به هرگونه مشکل یا بیماری که لختگی خون را مختل کند، یعنی قابلیت لخته شدن خون را از میان ببرد یا بالعکس احتمال لختگی را افزایش دهد، می‌تواند برای جفت مشکل‌ساز باشد.
داشتن سابقۀ جراحی رحم
اگر قبلا روی رحم‌تان جراحی صورت گرفته باشد، جراحی‌هایی نظیر سزارین یا جراحی برای برداشتن فیبروم، احتمال اینکه جفت در رحم‌تان به مشکل دچار شود، بیشتر می‌شود.
سابقۀ مشکل‌دار بودن جفت
اگر در بارداری‌های قبلی خود سابقۀ مشکل‌دار بودن جفت را داشته باشید، خطر احتمالی تکرار این قضیه بیشتر است.
مصرف مواد
برخی از مشکلات مرتبط با جفت اغلب در میان زنانی شایع‌تر است که در طی بارداری سیگار می‌کشند یا مواد غیر قانونی نظیر کوکائین مصرف می‌کنند.
ترومای شکمی (Abdominal trauma)
بروز ترومای شکمی نظیر افتادن یا وارد شدن هر نوع ضربۀ دیگر به شکم، خطر احتمالیِ جدا شدن زودرس جفت از رحم (کنده شدن جفت) را افزایش می‌دهد.
شایع‌ترین مشکلات مرتبط با جفت چیست؟
از میان مشکلات مرتبط با جفت که ممکن است طی دوران بارداری بروز کنند میتوان از کنده شدن جفت (placental abruption)، سرراه قرار گرفتن جفت (placenta previa) و چسبندگی جفت (placenta accreta) نام برد. این موارد می‌توانند منجر به بروز خونریزی‌های شدید واژنی شوند.
پدیدۀ احتباس جفت که بعد از برخی زایمان‌ها بروز می‌کند نیز می‌تواند از موارد مشکل‌ساز به‌شمار رود. در ادامه، مواردی که لازم است راجع به این مشکلات بدانید، بیشتر توضیح داده می‌شوند:
کنده شدن جفت
پدیدۀ کنده شدن جفت زمانی روی می‌دهد که جفت قبل از تولد جنین، به صورت جزئی یا کلی، از دیوارۀ درونی رحم جدا شود. این امر منجر می‌گردد تا اکسیژن و مواد مغذی لازم به جنین نرسد و مادر هم خونریزی شدیدی داشته باشد. این پدیده ممکن است منجر به بروز موقعیتی اضطراری شود که لازم باشد جفت سریع‌تر از رحم بیرون آورده شود.
جفت سرراهی
این مشکل زمانی روی می‌دهد که جفت در ناحیۀ پایینیِ رحم قرار می‌گیرد و دهانۀ خروجی رحم را به صورت جزئی یا کامل می‌بندد. این مسئله اغلب در اوایل دوران بارداری شایع است و امکان دارد که با پیشرفت روند بارداری و بزرگتر شدن رحم برطرف گردد.
جفت سرراهی ممکن است منجر به بروز خونریزی‌های شدید واژنی در دوران بارداری و زایمان شود. کنترل و مدیریت این مسئله به مواردی نظیر میزان خونریزی، اینکه خونریزی بند بیاید یا نه، اینکه در چه مرحله‌ای از بارداری قرار داشته باشید، محل قرارگیری جفت و سلامت خودتان و فرزندتان بستگی دارد.
اگر مشکل جفت سرراهی تا سه ماهه سوم بارداری ادامه پیدا کند، اغلب پزشک، انجام سزارین را توصیه می‌کند.
چسبندگی جفت
این مورد زمانی روی می‌دهد که شریان‌ها و بخش‌هایی از جفت در عمق دیوارۀ رحم نفوذ کنند. معمولا پس از تولد بچه، جفت از دیوارۀ رحم جدا می‌شود. اما زمانی که چسبندگی جفت روی می‌دهد، پس از تولد بچه، جفت به صورت جزئی یا کلی به شدت به دیوارۀ رحم می‌چسبد.
چنین مسئله‌ای ممکن است سبب گردد تا بعد از زایمان، مادر خون زیادی از دست بدهد. در چنین موقعیتی، پزشک معمولا سزارین را توصیه می‌کند و به همراه آن، هیسترکتومی (hysterectomy) یا عمل برداشتن رحم را انجام می‌دهد. در موارد حادتر، جفت به داخل ماهیچه‌های رحم نفوذ می‌کند (جفت اینکرتا: placenta increta) یا در میان دیوارۀ رحم رشد می‌کند (جفت پرکرتا: placenta percreta).
احتباس جفت
به وضعیتی که جفت تا 30 دقیقه بعد از تولد بچه از رحم خارج نگردد، احتباس جفت می‌گویند. این امر ممکن است در اثر بسته بودن دهانۀ رحم روی دهد یا اینکه جفت همچنان به دیوارۀ رحم چسبیده باقی بماند.
این چسبندگی می‌تواند ضعیف و سطحی (جفت چسبنده: adherent placenta) یا شدید (جفت کاملا چسبیده: placenta accreta) باشد. اگر احتباس جفت درمان نشود ممکن است منجر به عفونت شدید یا خونریزی‌های خطرناک و کشنده گردد.