نکات مهم شیردهی نوزاد با شیر مادر
برای برخی از مادران، شیردهی کاری بسیار آسان است. آن ها در حین مکالمه یا تغذیه، دکمه پیرهن خود را باز می کنند و سینه را در دهان نوزاد قرار می دهند، گویی شیردهی طبیعی ترین فرآیند دنیا است. اما کسب آگاهی در مورد شیردهی برای مادران امری ضروری است.
چه برای اولین بار شیردهی آسان باشد، چه دشوار یا چیزی بین این ها، نکات زیادی برای یادگیری این فرآیند وجود دارد. بنابراین هرچه بیشتر در مورد تکنیک (نحوه نگه داشتن نوزاد)، سازوکار (تغذیه کافی نوزاد) و آمادگی (دفعات و زمان شیردهی) آن بدانید، در این مسیر اعتماد به نفس و قدرت بیشتری خواهید داشت.
در روزهای اول آزمون و خطا، شیردهی به یکی از پراهمیت ترین مسئولیت های مادری تبدیل می شود. شیر مادر فواید زیادی برای مادر و نوزاد دارد و شروعی برای آینده ای سالم است. برای کسب آگاهی بیشتر در مورد شیردهی، با اصول آن آشنا شوید.
مراحل تکامل شیر مادر
شیر مادر در سه مرحله وارد سینه می شود. ماهیت شیر مادر متناسب با سن نوزاد است. شیر مادر از روز یکم تا دهم و پس از آن بهترین تغذیه برای نوزاد است:
– آغوز: به اولین شیری که پس از زایمان ترشح می شود کلستروم یا آغوز می گویند. این ماده غلیظ و زرد رنگ (گاهی شفاف)، همان ماده ای است که در دوران بارداری از سینه ها ترشح می شود. آغوز ترکیبی حیاتی و سرشار از پروتئین، ویتامین‌ها و مواد معدنی است. این شیر حاوی آنتی بادی هایی است که نوزاد را در برابر باکتری‌ها و ویروس‌های مضر ایمن نگه می دارد. آغوز همچنین داخل روده نوزاد را می پوشاند، از سیستم ایمنی نابالغ او محافظت می کند و از نوزاد در برابر آلرژی و ناراحتی های گوارشی حمایت می کند. افزون بر این کلستروم باعث دفع اولین مدفوع نوزاد (مکونیوم) می شود و خطر زردی را کاهش می دهد. تولید آغوز بسیار کم است، اما نوزاد در روزهای اولیه، در هر بار تغذیه تنها به چند قاشق چایخوری از این ‘طلای مایع’ نیاز دارد. در عرض چند روز پس از تولد نوزاد، شیردهی منظم به تحریک بدن برای تولید مرحله بعدی شیر کمک می کند.
شیردهی نوزاد با شیر مادر
– شیر انتقالی: سینه مادر معمولا در روز 3 یا 4، پس از آغوز و قبل از شیر بالغ، شیر انتقالی تولید می‌کند. این شیر شبیه آب پرتقال است، اما خوشبختانه طعم بسیار بهتری برای نوزاد دارد و زمانی ظاهر می شود که شیر برای اولین بار در سینه جریان می یابد. شیر انتقالی نسبت به آغوز دارای سطوح کمتر ایمونوگلوبولین و پروتئین است، اما لاکتوز، چربی و کالری بیشتری دارد. اگر به نظر شیرتان کم است، نگران نباشید معده نوزاد در روز سوم از تولد، تنها به اندازه یک گردو است.
– شیر بالغ: شیر بالغ بین روز 10 تا 14 پس از زایمان تولید می شود. این شیر رقیق و سفید و گاهی کمی مایل به رنگ آبی است. در حالی که شیر بالغ به نظر شیری بدون چربی و آبکی است، اما سرشار از چربی و سایر مواد مغذی مورد نیاز نوزادان در حال رشد است.
چفت شدن دهان نوزاد به سینه مادر
مادران در روزهای اول برای نگه داشتن نوزاد در موقعیت مناسب شیردهی، نیاز به تلاش دارند.
در مرحله اول شیردهی، بسیار ضروری است که با چفت شدن مناسب دهان نوزاد آشنا باشید، زیرا قرارگیری نامناسب پستان در دهان نوزاد از شایع ترین علت های ناراحتی سینه است. بنابراین نوک پستان، ناحیه آرئول و تمام هاله پستان باید در دهان نوزاد قرار بگیرد تا او بتواند با دهان، زبان و لب های خود شیر را از سینه مادر خارج کند. زمانی که نوزاد فقط نوک سینه را می مکد، نه تنها باعث گرسنگی او می شود (به دلیل فشرده نشدن غدد تولید کننده شیر)، بلکه منجر به درد و ترک خوردن نوک پستان مادر می شود. نحوه چفت شدن صحیح دهان نوزاد در ادامه آمده است:
– نوزاد را رو به سینه‌های خود نگه دارید، در حالی که جلوی بدن او به سمت شما قرار دارد (شکم به شکم)، سر او باید در راستای بدنش باشد و چرخیده و نامتقارن نباشد تا بلع راحت‌تر انجام شود.
– لب‌های نوزاد را با نوک پستان خود قلقلک دهید، تا او را تشویق کنید که دهان خود را باز کند. اگر نوزاد دهانش را باز نکرد، مقداری آغوز و شیر روی لب‌های او بچکانید.
– اگر نوزاد رویش را برگرداند، به آرامی گونه او را نوازش کنید. رفلکس غریزی نوزاد باعث می شود او سر خود را به سمت سینه شما بچرخاند و دهانش را باز کند. هنگامی که دهان نوزاد کاملا باز شد، او را به سمت سینه خود جلو بیاورید. خم نشوید و سینه خود را به دهان او فشار ندهید. دور پستان خود را با دست نگه دارید تا زمانی که نوزاد آن را محکم در دست خود بگیرد و به خوبی شیر بخورد.
شیردهی نوزاد با شیر مادر
– با جمع شدن لب های نوزاد در اطراف نوک پستان و تماس چانه و نوک بینی او با سینه، می توانید متوجه شوید که دهان نوزاد به درستی چفت شده است. لب‌های نوزاد مانند لب‌های ماهی به‌جای تو کشیدن به سمت بیرون باز می‌شود. از آن جا که نوزادان هر چیزی را می مکند، مراقب باشید در حین شیرخوردن لب یا زبان پایینی خود را مک نزنند.
– در حین شیردهی به خروج آغوز یا شیر از سینه دقت کنید، گاهی نوزاد بدون دریافت شیر تنها نوک پستان را می مکد. نوزادی که شیر می خورد باید یک الگوی تنفس، بلع و مکیدن ثابت و قوی داشته باشد. شما همچنین متوجه یک حرکت هماهنگ در چانه، فک و گوش در نوزاد خواهید شد. هنگامی که شیر وارد دهان نوزاد می شود، به صدای بلع او گوش دهید. اگر صدای تق تق را بشنوید، متوجه خواهید شد که نوزاد به درستی سینه را به دهان نگرفته است.
آیا نوزاد به درستی سینه را به دهان گرفته است؟ با قرار دادن انگشت تمیز در گوشه دهان یا فشردن اطراف سینه، نوزاد مکیدن را متوقف می کند. سپس دوباره سینه خود را در دهان نوزاد بگذارید تا آن را به درستی بگیرد.
مدت زمان شیردهی
شاید شنیده باشید که شیردهی کوتاه مدت از درد و شقاق سینه جلوگیری می کند، اما این مسئله معمولا به دلیل تغذیه طولانی مدت نیست، بلکه ناشی از وضعیت نامناسب شیردهی است. بنابراین به جای محدودیت زمانی برای هر وعده شیردهی، اجازه دهید دلبندتان با آرامش شیر بخورد. به خاطر بسپارید که مدت زمان شیردهی در ابتدا طولانی است، ولی بعدها کوتاه تر می شود.
– وعده های شیردهی به طور معمول 20 تا 30 دقیقه طول می کشد. اما به خاطر داشته باشید، این زمان تقریبی است و ممکن است مدت زمان شیر خوردن نوزاد شما کمتر یا بیشتر باشد. نوزادان در ابتدا و در طول جهش رشدی نیاز به زمان بیشتری برای شیر خوردن دارند.
– بگذارید نوزاد یک سینه را به طور کامل تخلیه کند. در حالت ایده آل، حداقل یک سینه باید در هر شیردهی به خوبی تخلیه شود. این مسئله مهم تر از تغذیه نوزاد با هر دو سینه است، زیرا شیر پسین یا آخرین شیر بالغی که نوزاد از آن تغذیه می کند، از نظر چربی و کالری غنی تر است. بنابراین خودسرانه شیردهی از یک سینه را متوقف نکنید. در عوض، صبر کنید تا نوزاد برای ترک یک سینه آماده شود، سپس سینه دوم را به او بدهید، اما او را مجبور نکنید. اگر نوزاد یک سینه را تخلیه کرد و دیگر میلی به ادامه نداشت، شیردهی بعدی را از سینه دیگر شروع کنید.
– منتظر نشانه های سیری در نوزاد بمانید. شیردهی را با رها کردن نوک پستان توسط خود نوزاد پایان دهید. اگر نوزاد شما این کار را نکرد، زمانی که الگوی مکیدن او به حدود 4 مکیدن در هر بلع کاهش یافت، باید بدانید که پایان تغذیه است. نوزاد اغلب در پایان تخلیه سینه اول به خواب می رود و یا بیدار می شود تا از سینه دوم شیر بخورد. در صورت خوابیدن نوزاد در طول وعده تغذیه، با فشار دادن سینه یا قرار دادن انگشت تمیز در گوشه دهان نوزاد، چفت دهان او را باز کنید.