تشخیص و درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) – بخش اول
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
هیچ آزمایشی برای تشخیص قطعی سندرم تخمدان پلی کیستیک وجود ندارد. پزشک معمولا صحبت را با سوال در مورد سابقۀ پزشکی‌تان شروع می‌کند که مواردی نظیر دوره‌های قاعدگی و تغییرات ایجاد شده در وزن‌تان را نیز در برمی‌گیرد. یک معاینۀ فیزیکی هم صورت می‌گیرد که در آن پزشک نشانه‌هایی نظیر رشد بیش از حد مو، مقاومت انسولینی و آکنه (acne) را بررسی می‌کند.
به دنبال این معاینۀ فیزیکی ممکن است پزشک موارد زیر را به شما توصیه کند:
• معاینۀ حفرۀ لگنی
پزشک هم به صورت بصری و هم دستی دستگاه تناسلی‌تان را برای بررسی وجود یا عدم وجود توده، میزان رشد این اندام‌ها و ناهنجاری‌های احتمالی دیگر معاینه می‌کند.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
• آزمایش خون
ممکن است از شما خواسته شود که آزمایش خون بدهید تا میزان هورمون موجود در آن بررسی شود. این آزمایش مسائل مرتبط با ناهنجاری‌های قاعدگی و میزان زیادی آندروژن که می‌توانند علائم PCOS باشند را نیز بررسی می‌کند. همچنین ممکن است پزشک از شما بخواهد که آزمایش‌های خون دیگری هم بدهید که در آن میزان چربی خون، کلسترول، تری‌گلیسریدتان نیز اندازه‌گیری شود.
• سونوگرافی فراصوتی
پزشک شکل ظاهری تخمدان‌ها و کلفتی دیوارۀ رحم‌تان را بررسی می‌کند. به این منظور، دستگاهی عصامانند (مبدل) داخل واژن جای‌گذاری می‌شود (سونوگرافی ترانس واژینال). دستگاه مبدل، امواج صوتی از خودش می‌فرستد که روی صفحۀ نمایشگر کامپیوتر به تصویر تبدیل می‌شود.
چنانچه پزشک تشخیص بدهد که به PCOS مبتلا هستید، ممکن است از شما بخواهد که آزمایش‌های دیگری انجام دهید که بتواند اختلالات مرتبط با این سندرم را مشخص کند. این آزمایش‌ها موارد زیر را شامل می‌شوند:
• بررسی منظم و دوره‌ای فشار خون و میزان کلسترول و تری‌گلیسرید و تست تحمل گلوکز
• آزمایش بررسی افسردگی و اضطراب
• آزمایش بررسی آپنۀ خواب یا وقفۀ تنفسی مشکل‌زا (sleep apnea)
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
درمان PCOS اغلب بر مدیریت نگرانیهای فردی در خصوص مواردی نظیر ناباروری، هیرسوتیسم یا رشد بیش از حد مو در صورت و اندام (hirsutism)، آکنه و چاقی بیش از حد و مزمن است. روش‌های درمانی خاص اغلب بر تغییر سبک زندگی و استفاده از دارو تاکید دارند.
تغییر در سبک زندگی
پزشک اغلب از مبتلایان به این سندرم می‌خواهد تا با رعایت یک رژیم غذایی کم‌کالری و انجام فعالیت‌های ورزشی نیمه‌سبک، وزن خود را به تدریج کاهش دهند. پایین آمدن وزن، حتی به میزان خیلی کم _ برای مثال حدود 5 درصد از وزن کل بدن‌تان_ می‌تواند به‌طرز چشمگیری به بهبود علائم بیماری‌تان کمک کند. همچنین کاهش وزن سبب می‌شود تا داروهای تجویزی پزشک برای PCOS تاثیر بهتری داشته باشند و در رفع ناباروری هم تاثیر مثبت دارد.
داروهای مخصوص سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
برای تنظیم سیکل‌های قاعدگی، پزشک ممکن است داروهای زیر را تجویز نماید:
• قرص های ترکیبی ضد بارداری
قرص‌هایی که حاوی استروژن و پروژستین (progestin) هستند، میزان تولید آندروژن را کاهش می‌دهند و میزان استروژن را تنظیم می‌کنند. تنظیم هورمون‌های بدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان دیواره رحم را کاهش دهد و خونریزی‌های شدید قاعدگی، رشد بیش از حد مو و آکنه را بهبود ببخشد. ممکن است به جای قرص از برچسبهای پوستی یا حلقۀ واژنی (vaginal ring) حاوی استروژن و پروژستین استفاده شود.
• پروژستین درمانی
مصرف پروژستین به مدت 10 تا 14 روز، هر یک ماه یا دو ماه یک‌بار، قاعدگی را تنظیم کرده و خطر ابتلا به سرطان دیواره رحم را کاهش می‌دهد. پروژستین درمانی سطح آندروژن را در بدن بهبود نمی‌بخشد و از بارداری هم جلوگیری نمی‌کند. اگر نمی‌خواهید باردار شوید و به دنبال جلوگیری هستید، قرص‌های ضدبارداری حاوی پروژستین (progestin-only minipill) یا به کارگیری آی‌یو‌‌دیِ حاوی پروژستین (progestin-containing intrauterine device) برای‌تان گزینه‌های مناسب‌تری خواهند بود.
درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
برای کمک به فرایند تخمک گذاری، پزشک اغلب داروهای زیر را تجویز می‌کند:
• کلومیفن سیترات یا کلومید (Clomiphene/Clomid)
این دارو، یک قرص آنتی‌استروژن است که حین اولین بخش دورۀ قاعدگی مصرف می‌شود.
• لتروزول یا فمارا (Letrozole /Femara)
این دارو که برای درمان سرطان سینه به‌کار می‌رود می‌تواند به تحریک و فعالسازی تخمدان‌ها کمک کند.
• متفورمین (Metformin) یا (گلوکوفاژ Glucophage، فورتامت Fortamet و غیره)
این داروی خوراکی که برای درمان دیابت نوع 2 به‌کار می‌رود، تحمل انسولینی را بهبود می‌بخشد و سطح انسولین بدن را پایین می‌آورد. اگر با مصرف کلومیفن باردار نشوید، پزشک به همراه آن، متفورمین برای‌تان تجویز می‌کند. همچنین اگر مبتلا به پیش‌دیابت باشید، متفورمین فرایند پیشرفت بیماری و تبدیل آن به دیابت نوع 2 را کند کرده و به کاهش وزن‌تان هم کمک می‌کند.
• گنادوتروپین‌ها (Gonadotropins)
این دسته از داروهای هورمونی به صورت تزریفی استفاده می‌شوند.